Çocuklarda Kaygı: Belirsizlikle Baş Etmelerine Nasıl Destek Olabiliriz?
Yetişkinlerde olduğu gibi çocuklarda da belirsizlik, stres ve kaygıya yol açar. Kaygı, kişinin korku verici veya tehdit edici bir duruma karşı verdiği ruhsal ve bedensel tepkidir.
Çocuklar, farkındalıkları dışında çevresinde olup biten olayları içselleştirirler. Bazen bu, olumlu bir öğrenme süreci olurken; bazen de kaygı, korku ve stres duygularına sebep olabilir.
Çocuk Kaygıyı Nasıl Algılar?
Biz yetişkinler zorlayıcı bir olay karşısında kendimize şu soruları sorarız:
- “Şu anda neler oluyor?”
- “Güvende miyim?”
- “Şu an yapmam gereken bir şey var mı?”
Çocuklar da aynı değerlendirmeyi kendi gelişim düzeylerine uygun şekilde yapar. Olumsuz duygular, anormal bir durum karşısında verilen normal tepkilerdir. Bu nedenle, çocukların kaygılarını görmezden gelmek yerine onları anlamaya çalışmak çok önemlidir.
Ebeveynlere Öneriler:
- Onları Dinleyin ve Gelişimlerine Uygun Bilgi Verin
- Çocuğunuzun sorularını ertelemeyin, onu dikkatle dinleyin.
- Kısa, somut ve içten cevaplar verin.
- Çocuğunuzun “Dünya güvenli bir yerdir, ben değerliyim” gibi temel inançları, sizin tavırlarınızla pekişir.
Bazı çocuklar çok soru sorarken, bazıları sessiz kalabilir. Soru sorması için zorlamayın, ama istediği zaman sorabileceğini hatırlatın.
- Güçlendirme Yoluyla Normalleştirin
- Çocuğun kaygısı abartılı gelse bile, söylediklerini küçümsemeyin.
- Duygularını kabul edin: “Üzgün olman çok normal, hepimiz bazen böyle hissediyoruz.”
- Kaygının da tıpkı mutluluk gibi bir duygu olduğunu, geçici olduğunu anlatın.
- Kaygı verici bilgiyi nereden öğrendiğini sorun; yanlış inanışlarını birlikte düzeltebilirsiniz.
- Olumsuz durumlara karşı alınan somut önlemleri paylaşın. Örneğin: “Depremde masanın altına gireriz, çünkü bu bizi korur.”
- Günlük Düzeni Koruyun
- Kaygı yaşayan çocuk, daha çok ilgi ve şefkate ihtiyaç duyar.
- Ani değişikliklerden mümkün olduğunca kaçının.
- Her zamanki rutinleri sürdürün: uyku düzeni, oyun saatleri, aile yemekleri.
- Çocuğun kendini güvende hissettiği alışkanlıklar onun psikolojik sağlamlığını artırır.
- Model Olun
Çocuklar, ebeveynlerinin duygusal tepkilerini gözlemleyerek öğrenir.
- Siz sakin ve çözüm odaklı davrandığınızda, çocuğunuz da olumsuz durumlarla başa çıkmayı öğrenir.
- Kendi kaygınızı yönetme şekliniz, onun için en güçlü örnektir.
Ne Zaman Uzman Yardımı Alınmalı?
Aşağıdaki durumlar varsa, profesyonel destek almak önemlidir:
- Çocuğun tepkileri zamanla azalmıyor ve günlük hayatını olumsuz etkiliyorsa,
- Nedensiz yoğun korku, endişe, panik belirtileri yaşıyorsa,
- Uyku sorunları, yoğun davranış problemleri varsa,
- Geleceğe dair umutsuzluk, güvensizlik ve aşırı endişeler devam ediyorsa.
Unutmayın: Kaygı bir duygu, hastalık değil. Ama şiddetli ve sürekli hale geldiğinde çocuğun yaşam kalitesini düşürebilir. Bu noktada uzman desteği almak, çocuğun sağlıklı gelişimini desteklemek için kritik önemdedir.
Çocuğunuz Sizin Ellerinizde
Ebeveyn olarak, çocuğunuza güven ve destek sunmanız en güçlü ilaçtır. Onun duygularını kabul etmek, küçük şeylerle dahi güven ortamı yaratmak, geleceğe dair umudunu ve psikolojik dayanıklılığını artıracaktır.
